Historia

Historia Mikroskopii Elektronowej w Polsce sięga początku lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia. Od ponad pięćdziesięciu lat mikroskopia elektronowa wnosi istotny wkład w rozwój wielu dziedzin wiedzy, przede wszystkim szeroko pojętej nauki o materiałach. W Katedrze Metaloznawstwa Politechniki Śląskiej w Gliwicach (gdzie zainstalowano pierwszy transmisyjny mikroskop elektronowy), kierowanej przez Prof. Fryderyka Stauba oraz w Katedrze Metalografii i Obróbki Termicznej Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, kierowanej przez Prof. Zygmunta Jasiewicza, w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku grono naukowców skupiło swoje zainteresowania wokół nowych możliwości badawczych, jakie stworzył TEM.

W latach sześćdziesiątych w Przemysłowym Instytucie Elektroniki przy udziale naukowców z Katedry Elektroniki Politechniki Wrocławskiej zbudowano jedyny polski transmisyjny mikroskop elektronowy. Mikroskop ME-50 był trójsoczewkowym, magnetycznym TEM o napięciu przyspieszającym od 30 do 60 kV.

Historia mikroskopii elektronowej w AGH (i w całej Polsce) wiąże się nierozerwalnie z osobą Profesora Stanisława Gorczycy, który po powrocie ze stażu naukowego w Uniwersytecie Harvarda w Cambridge (USA, 1958/59 r.), przy twórczym poparciu Prof. Zygmunt Jasiewicza i Prof. Tadeusza Malkiewicza, w 1960 roku zorganizował w AGH Pracownię Mikroskopii Elektronowej. Pracownia wyposażona była w transmisyjny mikroskop elektronowy JEM-5Y, pierwszy w kraju o tak dobrej zdolności rozdzielczej (10 A). W 1961 roku Prof. Gorczyca opracował nowoczesne wykłady z mikroskopii elektronowej dla studentów AGH oraz prowadził specjalne kursy i szkoły mikroskopii elektronowej, w których uczestniczyli naukowcy z całego kraju.

Już w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych (1953) zaczęto organizować w Polsce konferencje, seminaria i szkoły letnie, które cyklicznie odbywają się do dnia dzisiejszego i są ważnymi wydarzeniami w kalendarzu europejskich konferencji mikroskopii elektronowych. Równocześnie mikroskopia elektronowa rozwijała się w kręgu nauk biologicznych i medycznych.

W związku z tak aktywną działalnością została powołana Sekcja Mikroskopii przy Komitecie Nauki o Materiałach Polskiej Akademii Nauk, działającym przy IV Wydziale Nauk Technicznych. W dniu 5 października 2001 r. w Akademii Górniczo-Hutniczej odbyło się posiedzenie Sekcji Mikroskopii Komitetu Nauk i o Materiałach PAN, pod przewodnictwem prof. Aleksandry Czyrskiej-Filemonowicz (Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej AGH).

Jednym z celów posiedzenia była dyskusja nad celowością utworzenia Towarzystwa Mikroskopii w Polsce. Posiedzenie zaszczycił swoją obecnością Prof. Jose Carrascosa – Prezydent European Microscopy Society (EMS), który przyjechał do Polski na zaproszenie Przewodniczącej Sekcji. Prof. Jose Carrascosa przedstawił w swoim wystąpieniu stan mikroskopii w Europie, scharakteryzował działalność i możliwości promocji młodych pracowników nauki w EMS. Stwierdził, że Polska jako jeden z nielicznych krajów Europy nie posiada Towarzystwa naukowego z zakresu mikroskopii, które mogłoby reprezentować polskie środowisko naukowe w strukturach europejskich. Po dyskusji zebrani członkowie Sekcji Mikroskopii PAN powołali Komitet Założycielski Polskiego Towarzystwa Mikroskopii, którego przewodniczącą została profesor Aleksandra Czyrska-Filemonowicz. W krótkim czasie powstał statut Towarzystwa oraz określono jego cele i zadania.

W dniu 11 stycznia 2002 r., na wniosek Komitetu Założycielskiego Polskiego Towarzystwa Mikroskopii odbyło się otwarte zebranie, na którym utworzono Polskie Towarzystwo Mikroskopii. Na zebranie założycielskie przybyły 33 osoby z 15 ośrodków naukowo-badawczych z całego kraju.

W dniu 27 czerwca 2002 r. obyło się Walne Zebranie członków założycieli Polskiego Towarzystwa Mikroskopii (PTMi), na którym wybrano władze PTMi: Zarząd, Komisję Rewizyjną i Sąd Koleżeński. Prezesem Zarządu została wybrana jednomyślnie prof. dr hab. inż. Aleksandra Czyrska-Filemonowicz (AGH), zastępcami prezesa Zarządu zostali prof. dr hab. inż. Jan Dutkiewicz (Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN w Krakowie) i dr hab. inż. Michał Żelechower (Politechnika Śląska w Katowicach), sekretarzem i skarbnikiem został dr inż. Grzegorz Michta (AGH), członkami Zarządu zostali dr inż. Elżbieta Jezierska (Politechnika Warszawska), prof. dr hab. inż. Jerzy Kątcki (Instytut Techniki Elektronowej w Warszawie), prof. dr hab. inż. Henryk Morawiec (Uniwersytet Śląski w Katowicach). Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej został wybrany prof. dr hab. inż. Jan Kusiński (AGH), a przewodniczącym Sądu Koleżeńskiego dr inż. Władysław Osuch (AGH).

W dniu 29 sierpnia 2002 r., Polskie Towarzystwo Mikroskopii zostało zarejestrowane w Sądzie Rejonowym dla Krakowa-Śródmieścia.

Polskie Towarzystwo Mikroskopii zrzesza aktualnie (12.12.2016 r.) 106 członków (w tym trzy firmy: JEOL Europe S. A., Labsoft i Pik Instruments z 23 ośrodków naukowo-badawczych z całego kraju oraz z Austrii, Niemiec i Szwajcarii. Ponadto PTMi ma 3 członków honorowych.

Celem Towarzystwa jest popieranie i rozwijanie działalności naukowej, technicznej, dydaktycznej i popularyzatorskiej z zakresu szeroko rozumianej mikroskopii. Tak postanowiony cel działania umożliwia uczestniczenie w pracach Towarzystwa wszystkich środowisk naukowych i naukowo-badawczych nie tylko z obszaru inżynierii materiałowej czy fizyki, ale również środowisk naukowych związanych z biologią czy medycyną. W uznaniu wysokiego poziomu mikroskopii elektronowej w naszym kraju i aktywności środowiska naukowego na forum europejskim, Zarząd European Microscopy Society podjął decyzję, że każdy członek PTMi jest równocześnie członkiem EMS. Ponadto od 2012r. członkowie PTMi są także członkami IFSM.